Share
AI tools vinden steeds vaker een weg naar het onderwijs. Waar technologie voorheen vooral werd ingezet voor presentaties of informatie opzoeken, gebruiken leerlingen nu steeds vaker AI om hun opdrachten, essays en huiswerk letterlijk te maken. En dat is niet altijd de bedoeling. AI-plagiaat vormt dan ook een groeiend probleem. Leerlingen kunnen teksten genereren die moeilijk te onderscheiden zijn van eigen werk. Wat kun je hier aan doen, zeker als de detectie tools niet betrouwbaar blijken te zijn? In dit artikel delen we slimme tips om dat aan te pakken!
Plagiaatprogramma's werken niet altijd goed
Eerder schreven we al over AI-plagiaat checkers, maar deze tools zijn vaak onbetrouwbaar. Een veelvoorkomend probleem is dat deze programma’s soms 'valse positieven' opleveren, waarbij zelfs volledig zelfgeschreven teksten als door AI gegenereerd worden gemarkeerd. Dit maakt het lastig om daadwerkelijk te bepalen of een leerling AI heeft gebruikt of niet. Zeker nu leerlingen er steeds meer bedreven in worden om een tekst zo te laten maken, dat je zelf het verschil niet meer ziet.
Een belangrijke opmerking is dus dat er op dit moment geen 100% waterdichte manier is om AI-plagiaat te herkennen. Maar er zijn zeker manieren om er toch wat aan te doen en om het zoveel mogelijk te voorkomen.
Verstop een Paard van Troje in je opdrachten
Een hele slimme manier om te zien of leerlingen AI, zoals ChatGPT, gebruiken, is door verborgen woorden in je opdrachten te zetten, zogenaamde 'Paarden van Troje'. Dit werkt als volgt.
Stel, je zet digitaal een opdracht klaar voor het schrijven van een essay of het maken van een werkstuk. In de opdracht voeg je woorden zoals "bananenplant" en "Zimbabwe" toe aan de opdrachtinstructies. Deze maak je wit en heel klein zodat ze niet zichtbaar zijn. Als een leerling de opdracht vervolgens kopieert en plakt in een AI tool en dit niet opmerkt, zullen deze woorden in de output gebruikt worden.
Als je vervolgens in het werk van de leerling de woorden "bananenplant" en "Zimbabwe" tegenkomt, weet je vrij zeker dat hier klakkeloos gebruikgemaakt is van AI.
De methode is niet waterdicht, want een oplettende leerling zal het wellicht nog wel opvallen. Maar de echt gemakzuchtige studenten pik je er hier zeker mee uit. Je kunt hier een handig voorbeeld van zien in deze video: Bekijk de video.
Praat met leerlingen over AI-gebruik
Een manier om AI-plagiaat te voorkomen, is door er open met je leerlingen over in gesprek te gaan. Gebruiken ze AI? En hoe? Begrijpen ze hoe dit het leerproces kan helpen, maar ook hoe het dit juist kan verstoren? En wat gebeurt er als je tijdens een toetsmoment geen gebruik kunt maken van deze handige tools?
Je kunt overwegen om duidelijke regels op te stellen. Denk dus na over wat wel en niet is toegestaan als het gaat om het gebruik van tools zoals ChatGPT. Bijvoorbeeld, mogen ze AI gebruiken voor inspiratie, maar niet om volledige essays te schrijven? Mogen ze een essay wel laten schrijven door AI en het vervolgens zelf herschrijven? Mogen ze vragen alternatieven voor pakkende titels te laten bedenken voor AI?
Het is hierbij heel belangrijk dat je zelf eerst goed weet wat de grenzen van het gebruik zijn. Praat hierover met collega’s en de schoolleiding. Zorg voor kaders.
Daarmee kun je bij de leerlingen duidelijke verwachtingen stellen. Maak het helder wat je verwacht bij het gebruik van AI en welke vormen van hulp acceptabel zijn.
Wees ook transparant over de consequenties. Betekent verkeerd gebruik van AI dat de opdracht over moet of direct een onvoldoende? Leg uit dat het je doel is om ze te begeleiden in plaats van puur te straffen.
Daarbij is het vooral belangrijk te focussen op de positieve kanten. Bespreek waarom origineel werk belangrijk is. Dit kan bijvoorbeeld door het te hebben over hoe persoonlijke ontwikkeling en kritisch denken worden versterkt door zelf te schrijven in plaats van AI te gebruiken voor volledige opdrachten.
Praktijkvoorbeeld: Laat leerlingen in kleine groepjes een discussie voeren over hoe ze AI op een verantwoorde manier kunnen inzetten. Laat ze reflecteren op wanneer het wel en niet ethisch is om AI te gebruiken in hun schoolwerk. En stel deze vraag eens: wat betekent het voor de ontwikkelingen in de wereld als iedereen alleen nog maar AI zou gebruiken?
Tip: gebruik kletskaarten
Een goede manier om het gesprek over AI en plagiaat te starten en te begeleiden, is door gebruik te maken van onze speciaal ontworpen kletskaarten. Deze kaarten zijn bedoeld voor docenten om op een laagdrempelige manier met hun leerlingen in gesprek te gaan over AI-gebruik en ethische kwesties rond schoolwerk.
Met vragen en stellingen die de discussie stimuleren, helpen ze je om eerlijk over dit onderwerp te praten zonder dat het meteen belerend wordt. Download de kaarten hier.
Creatieve opdrachten om AI-plagiaat te vermijden
Een andere manier om AI-plagiaat te omzeilen is door leerlingen letterlijk de mogelijkheid van AI gebruik te ontnemen. Laat ze bijvoorbeeld in de klas een schrijfopdracht met pen en papier maken, zoals een samenvatting van een tekst, zonder technologie. Dit geeft een duidelijk beeld van hun eigen capaciteiten en voorkomt AI-gebruik.
Wat ook leerzaam is, is een vergelijkingsopdracht. Laat leerlingen een tekst zelf samenvatten en daarna vergelijken met een AI-samenvatting. Bespreek in de klas de verschillen, welke nuances ze hebben gemist en wat AI eventueel goed of fout heeft gedaan. Zo zien ze ook zelf in wat de minder positieve punten van het gebruik van AI zijn en leren ze dat je er niet blindelings op kunt vertrouwen.
Je kunt ook opdrachten geven waarbij AI echt alleen als ondersteuning kan dienen. Geef bijvoorbeeld een opdracht waarbij leerlingen hun eigen mening of interpretatie van een onderwerp moeten onderbouwen. Dit zijn taken die AI moeilijk kan vervullen zonder de persoonlijke input van de leerling. Zeker als de onderbouwing verbaal in de klas moet worden gegeven.
Of laat leerlingen in groepjes een discussie voeren over een actueel onderwerp, zoals klimaatverandering, waarbij ze hun argumenten eerst met pen en papier uitwerken. Vervolgens kun je AI inzetten om te kijken welke extra informatie AI biedt, zodat leerlingen leren hoe ze zelf een genuanceerde mening kunnen vormen, in samenwerking met AI.
Maak je leerlingen bewust van verantwoord AI gebruik
Het checken van plagiaat door AI is dus niet altijd eenvoudig. Maar er zijn zeker manieren om hier iets aan te doen. Belangrijk is het vooral dat je je leerlingen bewust maakt van verantwoord gebruik. En dat kan op vele manieren, zoals we in dit artikel besproken hebben. Het beste kun je er maar gewoon mee aan de slag gaan. En wij zijn heel benieuwd naar wat voor jou goed werkt. Heb jij bijvoorbeeld een Trojaans Paard gebruikt in een opdracht? We lezen heel graag in een reactie of het gewerkt heeft!
Meer leren over AI in het onderwijs?
> Wil je optimaal gebruik maken van de mogelijkheden die ChatGPT biedt voor het onderwijs?
Volg dan onze training AI & ChatGPT in de klas.